Eleştiri Nedir? [Maddeler Halinde Özellikleri] Örnekleri

Eleştiri hayatımızın her alanında bulunan unsurlardan biridir. Peki, Eleştiri nedir? Madde işaretlerinde eleştirinin özellikleri nelerdir? Eleştiri örnekleri gibi tüm yönleriyle eğitim perspektifinden bakalım.

Eleştiri Nedir?

Eleştiri Eleştiri Nedir? Bir türün herhangi bir örneği için yapılan olumlu ya da olumsuz değerlendirmeler bütününe Eleştiri ya da diğer adıyla eleştiri denir.
Eleştiri yapılıyor O konu ya da tür için gerekli araştırmalar geniş çapta yürütülürken daha sonra olumlu ya da olumsuz bir fikir ortaya atılır. Eleştirilen konular tarihi, idari, bilimsel, ekonomik, bilimsel veya teknik olabilir. Bu konular üzerinde kapsamlı araştırmalar yapılmakta, karşıt veya olumlu hususlara değinilmekte ve okuyucularla paylaşılmaktadır.

Eleştirinin amacı eserin zayıf veya güçlü yönlerini ortaya çıkarmaktır. ve bu değerlendirme sonuçta o çalışmanın gerçek değerinin belirlenmesidir. Elbette eleştiriler kişisel çıkarımlardır. Hemen hemen tüm yazarlara göre değişiklik göstermektedir. Ancak burada eleştiriyi yazanın yani eleştirmenin kaynak göstermesi gerekiyor. Elbette Bu kaynağın sağlam olması ilkesi eleştirinin en önemli özelliğidir.
Bu noktada aklınıza şu soru işareti gelebilir: Bütün eserler kaynaklarına atıf yapılarak eleştiriliyorsa; Neden herkes için farklılık gösterebilir? Bu aşamada kaynağın sorgulanması ve yorumlanması bu görüşü değiştirebilir. Çünkü her yazar “aynı kaptan yemek yemez” ve doğal olarak onlar için mutlak evrensel olan bir şey başka bir yazar için geçerli olmayabilir.

Eleştiri Nedir, Yazı Türleri Nelerdir?

Empresyonist eleştiri: Anatole France (Anatol Frans) ile özdeşleşen bu eleştiri özelliği, eleştirmenin kendi dünya görüşüne bağlı kalarak ortaya koyduğu sentezleri ifade eder. Burada kaynak belirtmek ikinci plandadır. Yazar ise eleştirisinin temelini kendi kişisel argümanlarıyla oluşturmaya çalışmaktadır. Bu tür eleştirilerde kişisel, subjektif yargılar ağır basmaktadır. Bu nedenle izlenimci eleştiri bugün edebiyat dünyasında kendine yer bulamamıştır.
Nesnel (bilimsel) eleştiri: Yapı, üslup ve uyum açısından eleştiriler ön plandadır. Ve yazarın başka konulara çok fazla değinmediği, ne ifade ettiğini anlam açısından önemsemediği bir yazı türüdür. Bu eleştiri türünde tüm eserlerin değerlendirilmesinde kullanılacak kriterler vardır. Bu nedenle eleştirmen kişisel ve öznel yargılarda bulunmaktan kaçınır. Bilimsel araştırmalardan yararlanarak çalışmalarını tarafsız ve objektif olarak değerlendirir. Nesnel olarak işi sevip sevmediğini umursamıyor; kendi duygularını dışarıda bırakarak eserin sanatsal değerini ortaya çıkarmaya çalışır.

Maddelerdeki Eleştirinin Özellikleri

Eleştirirken kişisel hırs ve hedefler olmadan eleştiri yapılmalıdır. Bu noktada yazarın nesnel bir dil kullanması beklenmektedir. Eleştiri bilimsel bir edebiyat türü olduğundan deliller ön plandadır. Ve bu kanıt ancak yoruma göre değişebilir. Eleştirel yazıların en önemli özelliği tarafsızlıktır. Bir partiye veya gruba yakın birinin kendi grubu veya partisi hakkında yaptığı eleştiriler ciddiye alınmaz. Eleştirinin en önemli özelliklerinden biri açık ve sade bir anlatıma sahip olmasıdır. Eleştiriyi diğer edebiyat türleriyle birleştiren bir unsur; Eleştiri belli bir plan çerçevesinde oluşturulur. Bu da yazarın belirlediği perspektifte gelişir. Eleştirel yazılarda düşünceyi geliştirmenin yolları sıklıkla kullanılmakta ve tekrarlanmaktadır.

Türk Edebiyatının En Önemli Eleştirmenleri:

Yahya Kemal, Ahmet Haşim, İsmail Habip Sevük, Ahmet Hamdi Tanpınar, Nurullah Ataç, Suut Kemal Yetkin, Mehmet Doğan, Enis Batur, Bedrettin Cömert, Cemil Meriç, Nihat Sami Banarlı ve Kenan Akyüz edebiyatımızdaki en önemli eleştirmenlerden sadece birkaçıdır. Eleştirinin türü ise fıkra, sohbet, makale ve deneme gibi Türk edebiyatına yöneliktir. Tanzimat Döneminde Batıdan geçti. Baktığınızda ilk başta dille ilgili eleştiriler yazıldı. Daha sonra özellikle Recaizâde Mahmut Ekrem ve Namık Kemal, Eleştirinin yolunu açtı. Türk edebiyatında ilk eleştirel makale Namık Kemal'in “Osmanlı Dili Edebiyatı Hakkında Bazı Düşünceler” başlıklı makalesidir.
İlk tenkit eserine tekrar baktığımızda Namık Kemal'e ait olup Ziya Paşa tarafından yazılmıştır. Harabat şiir antolojisini eleştirdiği eseri Tahrib-i Harabat'tır. Servet-i Fünun Edebiyatı döneminde Batı tarzında eleştiriler olmuştur.

Dünya Edebiyatının En Önemli Eleştirmenleri:

Gustave Lanson, Sainte-Beuve, Carlyle, Brunetier, Ruskin, Remy de Gourmont, Anatole France, Taine, Lessing, Jules Lemaitre, Hazlitt ve Belinski Çağdaş Dünya Edebiyatının en önemli eleştirmenleri olarak kabul ediliyor. Dünya edebiyatında eleştiri uzun zamandır var.hata bul” Bu şekilde karşılandı.
Baktığınızda eleştiri kişiye göre subjektif olarak değişen bir şey değil amaBelli bir kalıba sokulması ve buna göre değerlendirilmesi gerektiği düşüncesi 19. yüzyıldan itibaren yaygınlaşmıştır. Bu arada özellikle edebiyat akımları döneminde eleştiri bir tür olarak karakteristik özelliğini kazanmıştır.

Eleştirinin Edebiyata Faydaları

Aslında eleştiri pek dikkate alınan bir edebiyat türü değildir. “Ben” merkezli yazarların bu önemli edebiyat ve bilim türünü dikkate almadıkları görülmektedir. Ancak normal durumda eleştirinin edebiyatın gelişimi açısından pek çok faydası vardır. Çünkü eleştiriye açık bir yazar veya eser bunları dikkate alarak daha iyi bir iş çıkarabilir ve daha sonra daha iyi bir makale ortaya çıkarabilir.